Alleen in in de ruimte

Tijdens gesprekken met mensen in mijn omgeving beluister ik vaak de aanname dat het zeer waarschijnlijk is dat er elders in het heelal intelligent leven aanwezig moet zijn. Vooral de aanname dat dit zo moet zijn stoort mij dan een beetje en ik kan het dan ook niet laten hier tegenin te gaan. Het is tegenwoordig kennelijk moeilijker te veronderstellen dat wij de enige intelligente levensvorm in het universum zijn dan zonder enig bewijs te roepen dat er her en der in de ruimte soorten van marsmannetjes ronddolen. Mijn stelling wordt nu een beetje bevestigd door een artikel in New Scientist.
Misschien zit het heelal vol met eenvoudige levensvormen zoals bacterieën, de kans dat er ooit complexe levenvormen gevonden worden is misschien een stuk kleiner dan gedacht. De stap van eenvoudig leven naar complex leven - cellen die kunnen groeien en kunnen delen - is mogelijk veel ingewikkelder en uitzonderlijker dan eerder aangenomen. Al het leven op aarde stamt af van een enkele cel die er ooit in slaagde complex te worden. Het lijkt erop alsof dat maar op een moment is gebeurd, terwijl bacterieën al miljoenen jaren eerder op aarde leefden.Een cel die meer functies krijgt heeft meer genen en meer proteinen nodig, en moet daarom groter worden. Het probleem is dat een groeiende cel heel snel problemen krijgt met zijn energievoorziening. Een cel neemt voeding op uit zijn omgeving door zijn buitenkant, het celmembraan. De buitenkant van een cel groeit echter niet evenredig mee met de binnenkant, dus elke cel die groeit krijgt vroeg of laat het probleem dat hij zichzelf niet langer van energie kan voorzien. De eerste cel die erin slaagde om deze obstakels te omzeilen, slokte waarschijnlijk enige bacterieën op en ging die gebruiken als energiecentrales, de eerste zogenaamde mitochondria die nu nog steeds een essentieel onderdeel van elke cel zijn. Wanneer de cel eenmaal die energiecrisis overwonnen had kon hij groeien en complexe functies zoals communicatie met andere cellen uitvoeren: complex leven was geboren.Het nieuwtje zit hem er nu in dat biologen eerder dachten dat een cel eerst complex werd, en toen mitochondia ging produceren. Mogelijk ligt het precies andersom: mitochondria zijn een voorwaarde om de stap van eenvoudig naar complex te maken. Eenvoudige cellen kunnen haast geen andere cellen (of bacterieën) opslokken, dus het ontstaan van de eerste mitochondria was een zeer unieke gebeurtenis. Zo kan het zijn dat allerlei bacterieën in het heelal miljoenen jaren kunnen bestaan zonder ooit de stap naar complexiteit te zetten.

Dat er buiten de mens op aarde, geen andere, meer ontwikkelde levensvormen zouden voorkomen werd ook al door Carl Sagan geopperd. Echter wordt juist zijn naam verbonden aan het wel voorkomen van levensvormen omdat het zijn voorstel was om het Voyager-ruimteschip uit te rusten met een plaquette waarop een code was afgebeeld die door intelligente wezen begrepen zou moeten worden.
Sagan was juist een scepticus van het type: eerst het bewijs en dan praten we verder!